Arriti duke u kërrusur sa në njërën anë në tjetrën. Shkalla e parë e hyrjes ishte e dëmtuar prej kohësh. Ngriti këmbën e djathtë. Më të fortën. Të majtën ia kishin thyer kur kish qenë e re, në hetuesi dhe s’i zinte besë. Gishtat, e lodhur nga pesha, filluan t’i hapen. “Edhe pak, mos u lëshoni”, iu lut duarve të thara nga mosha e të dërrmuara nga punët e rënda ndër vite. Kovat e mëdha, plastike, mbushur me ujë, e lëkundën si të ishte prej kashte.

– Liri të ndihmoj unë, i tha Moza, shitësja aty pranë.

– Jo Mimozë, shumë ke bërë dhe po bën për mua. Më ke mbajtur gjallë me ushqime. E tani me ujë.

– U raftë pika! Ty të gjetën të të presin ujin.

Në katin e parë, hyrjen e parë, të ndërtesës sonë e ka zënë një banore e re. E tronditur nga jeta. Thonë se ka qenë e shtruar edhe në spital. Jeton vetëm. E braktisur. Një ditë, dhomës ku banon i ra zjarri. Ajo tha ia vunë. Flakë e madhe. Rrezikoi edhe hyrjen ngjitur. U mundua e ngrata ta fikë, iu dogjën duart. Orenditë, që me aq mund i kishte mbledhur, u bënë shkrumb e hi. Gjitoni, Ulloria, zemërmadhi, ia zëvendësoi me të tijat.

– Më vjen keq. Ka hequr shumë.

– S’është nga Elbasani.

I thashë dhe kërkova të më tregojë çfarë dinte rreth jetës saj. Ulloria parkoi zetorin, mjetin me të cilin furnizon dyqanin e ngritur në ullishtë dhe më ftoi për kafe te klubi në anën tjetër të rrugës. Kishim vite pa u parë. Unë vija nga Amerika.

– Edhe unë pa ia ditur të shkuarën, Lirinë e kam marrë për të lënë nga mendtë. Ke të drejtë, nuk është nga qyteti ynë. E ardhur nga veriu.

– Të folurën e ka ndryshe.

– Kampeve, internimeve, e ka thyer.

U ulëm në pjesën e jashtme të lokalit. Trotuar. I zoti e ka rrethuar me vazo të mëdha lulesh.

– Liria më ka treguar vetë pjesë të jetës.

Ulloria porositi edhe një tekje raki.

– Kur e marr pa këtë flamë, më duket si ujë kafja. Eh, si ta nis, nga këmbët apo nga koka.

Ulloria ka një tufë me fëmijë. I ka rritur në skamje. Gruaja bënte dy punë, ndërsa ai, çfarë t’i zinin duart.

– Ajo që të ka prekur më shumë.

– Liria vinte nga një derë e mirë. “Çlirimtarët” i quanin kulakë. E kishin mësuar nga bolshevikët e Revolucionit të Tetorit. Vajza e re, e bukur, e meçur, kishte mundur të zinte punë pastruese shkolle. I shoqi në kooperativë. Ishin më mirë se të tjerët. Shkolla paguante ndryshe nga ara. Shpejt u bënë me fëmijë. Burri e donte gruan marrëzisht. Deri në xhelozi.

Prill 1992. Uragani antikomunist kishte përfshirë vendin. Në ballkonin e Pallatit të Sportit ishte duke folur Hans Dietrich Genscher, ministri i jashtëm gjerman, një nga arkitektët kryesorë të rrëzimit të Murit të Berlinit. Bashkë me Ylli Mehjen, mik i ngushtë, antikomunist, mësues të gjimnazit në Peqin: Ylli lëndën e fizikës, unë anglishtes, arritëm me të shtyrë t’i afroheshim radhës parë. Sheshi ishte mbushur plot. Njerëzia e kishte trembur frikën. Pikërisht në anën tonë, një grua me dy gishtat lart, thërriste me tërë forcën e kraharorit. “Liri demolraci, liri, liri…”, dhe sa herë kthente kokën nga turma, i hakërrehej një polici, që ishte vënë të ruante rendin. “Ku do fshiheni, ku do fshiheni! Ju erdhi fundi! Kriminelë”! Fytyra e saj më mbeti në mendje. Kur erdhi të banonte te Banesat, herë pas here i jepja ndonjë lek, ndonëse ajo kurrë s’e bënte veten të kërkonte.

– Fati është i shkruar që kur kemi lindur. Për Lirinë, i zi.

Ulloria s’i ka dhëmbët e veta, ato lëvizin dhe zëri i del i paqartë. Duhet të përqendrohesh ta kuptosh.

– E shoh se do të keshë shumë për të më treguar, nëse më lejon, pra të paguaj unë, marrim nga një birrë me meze.

– Nuk ta prish, por unë dua raki.

Ashtu bëmë. Biseda u ndez. Ulloria i imët, me trup të shkurtër, por energjik që të befason, vazhdoi duke i rënë tryezës me grusht.

– Pasi kishte fshirë klasat e fillores, ishte futur te klasa e parë e tetëvjeçares. Hipi në karrige të marrë pluhurat e portretit në krye të klasës. E lodhur, karrigia lëvizi. Vuri dorën në mur të mbahej. “Hë, ore dreq, se vetëm të këqija sjell ti”! Te dera e klasës ishin dy mësuese. Bisedonin. Pa arritur Liria në shtëpi, udhës, e rrëmbyen me gaz-69. Në degë.

Ulloria e ktheu me fund gotën e dytë. E pyeta nëse donte tjetër Tundi kokën. Po.

– Atje e mbajtën disa ditë. Këto që po të të them, i kam prej gojës saj. “Moj ku… e bukur, të këqijat do t’i provosh tani”, e kërcënoi hetuesi. “Ju kulakët duhej zhdukur, hequr kohë më parë”, vuri dorën në pistoletë, “por, ç’ti bëjmë atij që ti e shan”. E kishin mbyllur në një birucë betoni, pa drita dhe brenda i kishin futur një përbindësh. Mashkull hamshor. I zhveshur. I panjohur për të. Turfullonte si të ishte kalë. Liria kishte luftuar të mbrohej. E kishte goditur me këmbë. E kishte kafshuar në duar. Kishte thirruir për ndihmë, por ai s’ndalej… I kishte rënë të fikët. Sapo kishte ardhur në vete, ai kishte filluar nga e para… Një ditë e liruan. E urdhëruan të mos flasë, që të mos e mbyllnin përsëri aty.

Pija më mbeti në grykë. Po më mbyste. M’u bë si të ishte helm.

– Në shtëpi fëmijët iu hodhën në qafë. I puthnin duart e nxira, me lot i fshinin fytyrën e gërvishtur. Njeriu që e kishte adhuruar, i rrinte ftohtë. “Përse të mbyllën? Më thanë se ke kurvëruar”. Më kot ishte përpjekur e ngrata t’i thosh se ç’kishte ngjarë. Ai duke i treguar me gisht njollat në trup e kishte flakur jashtë.

Heshtje.

– Mirë që ka ruajtur edhe ato pak mend.

E mbylli tregimin Ulloria.

Këmba iu përkul, pesha e kovave e tërhoqi poshtë trupin e rrëgjuar. Shtrëngoi duart. S’i lëshoi kovat. Këmba tjetër i rrëshqiti. Koka i ra në pjesën e thyer të shkallës. Iu morën mendtë. Iu shfaq një lëndinë e bukur, zogj me cicërima që fluturonin drejt një liqeni të rrethuar me pemë të larta. Dhe, zëra fëmijësh, “mama, mama, eja këtu, jemi buzë liqenit, është bukur…”, qeshi e gëzuar. Iku. U largua nga kjo botë buzëqeshur. Bota që i kishte dhuruar vetëm dhimbje.

Liria