Nga Muç Xhepa

“…Ata e përmbysin rendin e vjetër në pak orë ose ditë, i gjithë rrëzimi përtokë me forcë zgjat disa javë ose më së shumti vite, por fryma, fryma fanatike që frymëzoi trazirat adhurohet për dekada më pas, me shekuj…”

― Boris Pasternak, Doktor Zhivago.

Veli Xhepa la dyqanin dykatësh, ndërtesë moderne për kohën, në krye të lagjes “Bodurre” dhe mori rrugën për në shtëpi. Djaloshi me flokë valë-valë gështenjë të çelur, fytyrë të hijshme, mashkullore e trup mesatar të lidhur, kishte filluar të ëndërronte të ndiqte shkollën tregtare në Itali. Ëndrra do të mbetej veç ëndërr: pushtimit komunist i ishte shtuar edhe shëndeti i lig – artriti i shtyllës kurrizore i shkaktonte dhimbje të forta dhe ngurtësim të zonave të tjera të trupit.

– Mbylla portën e madhe duke e siguruar me dy krahët e hekurta. Perëndimi kuqërrem ulej ngadalë në katin e dytë dhe dukej se do t’i vinte flakën ndërtesës me kornizë muri prej druri – trarëve kryq dhe mbajtës, gjysmë dekorativë, të mbushur me suva e tulla, arkitekturë e një shekulli tjetër, të artë, ndërtuar nga të parët tanë. Ndalova në mesin e oborrit. I madh, i bukur, shtruar me gurë të lëmuar. Më zuri tirshtimi. Një javë më parë na kishin sekuestruar mallin e njërit prej dyqaneve. Pasuri e vënë ndër breza. Filluan të godasin fort portën.

– Hapeni derën gjakpirës!

Dialekt jugor. Hapa njërën anë.

– Hë ti kurrizo! Gjallë je?

Ishin katër. Tre ushtarakë, veshur me uniforma të lërosura, të dalëboje dhe një civil. E njoha. Ishte ai që kishte regjistruar mallin e njërit prej dyqaneve, kur na e sekuestruan. Kishte ardhur me tefter në dorë edhe këtu. Qëndronte prapa tyre. Elbasanas, Shefqet Peni. Ujku që ulëriti te porta, me kapele, yllin të qepur kokëposhtë, më goditi me kondakun e pushkës në shpinë. U shemba në kalldrëm. Çdo pjesë e trupit mori horë, si t’më kishte flakur mbi prush.

– Ku i keni fshehur topat e stofit? Mallin…

Më vinte si thikë zëri i tij mes dhimbjes. Më drejtohej mua, apo pjesëtarëve të tjerë të familjes, që i kishin nxjerrë me forcë në hajat. Bëra të ngrihem. Këmbët s’më mbajtën. Ata kontrolluan çdo dhomë të katit të parë. Pastaj u ngjitën në të dytin. Atje qëndruan pak. Ndërsa zbrisnin shkallët, shanin me fjalor të ndyrë.

– Do t’i gjejmë edhe në brimën e miut t’i fusni! Pasuritë e grabitura.

Ç’ishte ajo “frymë” e re: vjedhjeje, grabitjeje… Cilës force i referohej. Gjykimi. Vullnetit, qëllimit të kujt. Të të parit të tyre. I njohur që në bankat e shkollës si vjedhës ordiner. Apo babait shpirtëror, “bijtë e Stalinit jemi”, Kobës, që fare i ri, kishte grabitur me armë banka… Të nesërmen një përfaqësuese e pushtetit popullor, edhe ajo veshur me uniformë ushtarake, pasi regjistroi numrin e dhomave, plot kompetencë tha se në shtëpinë tonë do të strehoeshin disa familje të tjera, të “çlirimtarëve”. Ndërsa ne duhej të dilnim jashtë, duke lënë gjithçka aty, të paprekur. Në mbrëmje u gjendëm në rrugë. Të huaj në lagjen tonë. Kadri Mitarja hapi dyert e shtëpisë. Nuk duhet t’ia harroni, kurrë.

Fundmuaji. Gusht 1972. Trokita lehtë në derë.

– Hyr.

Zë i mekur. Kishte ditë që lëngonte në shtrat. Puna e rëndë, një jetë të tërë me kazmë e lopatë në dorë, e kishte vënë përposhtë njeriun e hekurt. Karakteri i tij i fortë, ndershmëria deri në kockë, urrejtja e pakufishme ndaj komunizmit kishin qenë shtyllat kryesore që e kishin mbajtur gjallë.

– Daj Vela po nisem për Tiranë. Shkollë.

Ngriti kokën me mund nga jasteku. Sytë i qeshën. Vezulluan.

– Shkollën e Mesme të Gjuhëve të Huaja.

Vuri gishtin në buzë. Të mos e përsërisja.

– Hap sepeten. Merrni nga një kokërr shefteli.

Babait iu mbushën sytë me lot. E përqafoi. Ashtu bëra edhe unë.

– Ruaju bir nga “fryma” e keqe… Po futesh në folenë e grethave.