Poezi nga Xhemile Adili

Kerçovë, Maqedoni

 

ZJARRI

 

Përse vjen nata në këtë qytet, pa mua, përse?
Përse vjen mëngjesi në këtë qytet, përse pa mua?
Larg një buzagazi mashtrimi, pa mure, pa barikada.
Po, megjithatë, unë këtu ende jetoj, ngrys vitet këtu,
Shikimi i luleve, rrugëve diçka më thotë gjithnjë,
Qaj e puth imazhin tënd nga larg, si e si të prehem
Në përqafimin tënd, si m’u thinj tërë kjo dhembje!
Shikoj në pikën pa fund atje, qenien time vërej,
Po! Në pikën më të largët në planet, ja si jetoj!
Për këtë në vendlindje dua ekzistencën tjetër,
Tjetër diell, tjetër hënë, tjetër natë… ditë të bekuar,
Rrugët e tëra i dua gjithë zjarr shtruar.

Të bukura të gjitha kudo e kurdo janë,
Vetëm të qe si bar fushe një doçkë liri,
Edhe për mua, si për ata, që udhëtojnë, puthin,
Shkruajnë, pikturojnë, kultivojnë lulen, miklojnë.
Nga e bardha në të blertë, të gjitha i dua – ja pse.
Nga e kuqja në të kaltër, të tëra janë për mua.
Të gjitha ngjyrat më thonë sytë që ti ke,
Eja, aftin e tët buzëqeshjeje të të çik me duar!
Trokita ngado portash të erës, dua veç tët dhembje,
T’i lëmë në brigjet tjera të kohës, plagët e gjakosura dua,
Lulishte rrezesh mbirë e shtuar sa buzëqeshje të botës!
Me këmbë të zbathura të shkel lumin në flakë dua!

Ngado ik, ngado kthej, ngado qesh, ngado qaj,
Gjakosem çik më çik e netët t’i shkul, kudo jam.
Plagët e mia gulç në fyt, si s’i përpij dot akoma!
Gjithë qenia, si fushë betejash, oh sa rëndë, aman!
Flakë, koka ime. Flakë,- zemra… kohën s’e gëlltit.
E sa shumë avionë ngado, barka, trena, vetura,
Në shpirtin tim është kasollja ime bote në skaj
Dhe aty në verandë prek sytë që dua fort, o shpirt!
Zjarr lemeri kapërdij çdo çast, po si të të shoh ty?
Kur luksi, zhurma, secili fishekzjarr feste, fanfarat,
Veç fasada e tërë një të mjere, si mbyten në çirrma!
Damka, jo himne. Leqe, jo flamuj. Kohë e qullur e huaj.
Gjithçka e perënduar, që pa nisur. Harruan fare njeriun!
Njëra-tjetrës do bien ato. Vajtimet e munguara që shkilen,
I varrosin me të shpejtë. Në shuplakë agun po zbres.
Dritaren mbylla me këmishën time të natës,
Perdet hoqa, hëna më përkëdhel, horizontet puq qartë
Me buzët e mia dhe pres: ku je? Pres, nga po vjen!

Rrugët e tëra i dua gjithë zjarr shtruar,
Me këmbë të zbathura të shkel lumin në flakë dua!
E çdo shkëmbim puthjesh do të na zbresi vitet,
Hov e ngarend, askund një moment pa ndaluar,
Si mbi kalë, gacave shpejt, duart mbi jela të bardha
Dhe jipen rrugëve kaluar.

 

VRERI I LUMENJVE LËSHOHET TATËPJETË

 

Kush nuk thotë, zogjët do më tregojnë ku je
dhe nuk do e kem vështirë të gjej këta sy
që më shohin me kaq mall,
sa kështu, gjer më sot, njeri nuk më pa?
Kush nuk thotë, patjetër të të gjej,
do më ndihmojnë fijet e barit të tharë?

Po pse rriten fijet e blerta në këneta,
shavari në llucën me ujë,
mendjet e fshehta me litarin e tjetrit në duar?

Pse rritet kallami me trup të bëshëm, shumohet
edhe tërbohet lumi, dallgët bëjnë tmerr?
Dhe dimri më i ligë atyre ju bëhet verë,
por, kurrë pranverë, për të tjerët ne?

Pse lindin gjuetarët për të vrarë
dhe zagarët e gjarpërinjtë për të nuhatur?
Pse lindin zoçkat, trumcakët, pëllumbat, bilbilët
për të qenë të shtypur lehtë?

Perëndi, pse bëre engjëllin kaq të zi
e djallit ç’i lejove hapësirë pa fund gjithnjë?
Dita, kaq e zezë e dielli vetëm dikund tjetër nxenë,
kocët e ëndrrave të mia dergjen për një ditë që s’vjen,
për një pikë ujë jete që s’e pata
ndër ujërat e tërbuar, ndër këta lumenj.

Vreri i lumenjve prore do lëshohet tatëpjetë
e gurët do ngrihen nga toka e nuk do rrinë më atje
dhe drurët do shkulen nga dheu
e do nisen, ngado ku unë do vete.
Mallkim që ose do rrënoj kodra, male e qytete,
ose do zgjasin duart zogjtë, bari, ujët dhe zjarret
dhe do kërkojnë këtë që tërë kohën kërkojmë:
Dashuri, si kundërmim lulemëngjesi për zemrat flakë,
ashtu si nuk hekuroset dot ndryshku
e të qëndiset mashtrimi mbi kurriz fatesh të shtypur
gjatë, kaq gjatë!

 

 

MERR KËTË BUQETË!

 

Më vrave! Gjuetare, me 13 gjokse erërash vret, vret,
mëkatin e botës zure me duar e mbi mua bënë sehir,
fontanë vuajtjeje kënaq lojë, cilin se tjetrin më mirë.
As unë, as ti, s’e dinim, a thua, se qenka kurvicë hekur
dielli i lashtë? Pjek dash në shesh me gjëmën time larë
e trëndafilat pluhur shtrohen antivdekjes time varg.
S’u dua, gjarpërinj avazi; pulovër e shall ujku i zi,
poshtë rënkimeve vetura luksi, zbrisni, muza tmerri!
Hënë, bëhu baltë! Ciatje muresh, të ngopur që s’dini,
shkret dielli, shkret dita, shkret çdo lumturi.
Hemoglobinë antipaqjeje të pikëllur
të të ndritshmes së natës
e rëndë do jetë akuzë.

Marrim me vete humbjet e çmuara të huaja.
dashuri e sedef, skofi e sëmbim, zi, oh, sa zi!
Se kur u krijua dashuria, bota nëntoke për mua qe,
nuk e njoha, derdha gjakun e tërë një jete rrugëve,
të kishe mbi çka të ecje. Zorrë, mëlçi i bëra suva.
12 herë nate ngrihem, gjethi i vetëm t’mos këputet,
se kur u krijua pranverë e bujshme e ferrit heret,
vjeshtë më e begatë e ferrit të madh kur u krijua,
kur u krijua mbretëri krimbash lirie të huaj,
mishin e tim trup, palcë e gjak patën model,
sepse qielli i hirtë t’mos ketë fund në këtë vend,
ndez shkrepsën, vajzë, muzë e veturë fluturojnë mbi re.
Hemoglobinë antipaqjeje të pikëllur
të të ndritshmes së natës
e rëndë do jetë akuzë.

Këto shkallë mbushin jaseminë zemrat e nxjerra
nëpër përvjetorë tavolinat kateve lart plot mezera,
pijnë e s’ngopen fytyrat e statujat e ndryshkura,
një mijë e një flamuj në një buzëqeshje, po u gjet kund.
Si më njohin këto bjeshkë të pashkelura, ky funddet,
këto duar që mbi supe bartin këtë fundjetë,
vandak kafkash poezish, vandak eshtrash të mi,
të tëra, thurrur buqetë e time ditëlindje, të fal ty.

 

 

KONSTELACION YJOR

 

Duket sikur zemra, truri
I secilës rrugë, i secilës lagje
Me mua bën fjalë, prore diç më thotë,
Ime heshtje më e madhe se aksh zjarr
Është konstelacion i arushës së madhe.

Duket sikur asgjë nuk kap yjet me dorë,
Askush nuk kap degë majash mbi plep,
Askush nuk është perëndi, profet,
Qoftë dhe vetëm një njeri të ikën nga jeta,
Jo nga vdekja natyrale dhe s’ka përgjegjësi.

Ka dy orë që të pres, sa mizëri ikin andej-këtej!
Do të pres patjetër të arrish këtu ku për ty po rri,
Sikur muzgu që kalon e dielli lind përsëri,
Vetëtimat rrahin çaparet, kërcasin fanfarat,
Do të pres, patjetër të arrish këtu ku për ty po rri.

 

 

 

NËNË TEREZA

 

Anjezë Gonxhe Bojaxhiu,
madhështi që i dhurove tokës shqipe,
shpirtbardhë e sakrifikuar për të gjithë që ndjenë
me duar të hapura – syrin e diellit e perëndisë.
Blerim, pa të cilin nuk bën pranverë;
verë e ngrohtë shpirti të dëlirë,
pa të cilën një dashuri nuk bënë.
Nënë Terezë, e shpallur e shenjtë.

Fytyrë e qeshur, zemër e hapur,
vresht besimi, valësh sa tallaze!
Aty ku emri yt gjithmonë do të jetë,
do jemi ne, e kaluara jonë, e ardhmja,
lira dhe harpa, alti, baritoni, sopranoja…
gjithçka më e bukura, më e lehta, më e rënda.

Anjezë Gonxhe Bojaxhiu,
ti nuk njeh ndryshk zemre, nuk njeh mort.
Ti nuk njeh kalbëzim të syve,
nuk njeh hungurima mendjesh të lëpira.
Ti nuk njeh lavdi, lumturi, lavdata, tmerre,
kur rënkon shpirti tepër i përvuajtur
i një grushti më njerëzor drite,
kush e di sa kurora më tepër
do ishin pak…

 

 

TERR NË MUA, TERR RRETH MEJE

 

Nuk më ikën dot nata pa ty,
nuk di ku je, nga ikën, nga vjen,
pres kohë të gjatë dhe shpirti me djeg,
pres me ditë, me muaj, me orë, sa herë,
ku je aman ku je ku je?

Kam kapur fundin e shpirtit me dhemb
dhe po shqyej veten nga dhembjet tmerr,
kam kapur zjarr e flake me shpirt të mjerë,
po mbaroj, po pres, po fluturoj,
nuk di ku je, nga ikën, nga vjen.

Ka kohë që mbes kështu pezull në jetë,
nuk di stinë, rrugë, fusha, male, det!
Ka ikur gëzimi, drita e syve. Agu nuk vjen,
e gjatë kjo natë, një jetë e tërë – terr, terr,
nuk di ku je, nga ikën, nga vjen.

Do jepja dhe fijet e fundit të flokut
dhe brinjët dhe duart dhe sytë,
do jipja gjithçka kam e s’kam,
vetëm një herë me duar të të prek,
nuk di ku je, nga ikën , nga vjen.

 

 

SOT BËNË E DIEL…

 

E urrej dhe e dua, tepër-tepër!
Më përngjanë në kopsht zoologjik dhe cirk.
Del në rrugë, kthen në kopsht, hyn në sallon
Fati im i prerë cirka-cirka, befas, vrik.

Mbushen rrugët, tarracat, tavernat, plazhet,
Jam dhe unë nganjëherë, por diç kërkoj prapë,
Ku gjendet, a thua, ku gjendet, ku gjendet
Drita e diellit që në fund të shpirti m’u dërmua?

Kthej, por nuk rri në një vend dot, dal sërish.
Nuk do ngopem kurrë përjetë, pa kaptuar fund bote,
Po do arrij patjetër në fund të shpirti tim, lule që dua.
Lulen pres, si zog në dritare, mysa-mysa veten i hedh.

Sot bën e diel…
Ditë gotash përmbysur,
filxhanësh në pabotësi kthyer,
mos qofsha kurrë njeri, po harrova gjë!

 

 

SA GJAK FLETËSH TË PASHKRUARA!

 

Pse gërmohesh mbi qenien time,
e pablerë nga askush,- ti mendje e nëndheshme,
si përgjon çfarëdo nxjerr unë në shkrime?
Historia qenka tavernë e policët e ndjenjës
qenkan Robinson Kruso parqesh kombëtare
të përçarjes. Pse gërmoni farat që hodha dheut
larg varreve, larg trurëve, dedhur me hanxharë
luleve të tarracave, pse?
Apo s’e keni për gjë jetën e një gjedhi, një keci
dhe një çfarëdo luleje që u shua?
Të bini, të bini, kambana!

Merrni rënkimin plot tmerr të barit
dhe kocin tim të çdo brinje
e të bini, sa herë ua them, në orën tre, katër,
thellë nate, të bini, kambana!
Të mbushni bistakë mëkatesh ndjekur nga perëndia,
si duke shqyer tela kampi të hirtë
e dashurinë duke shkulur nga atje,
kaq janë statujat me koka të futura në dheun e zi,
shkronjat, numrat, që thikën i vurën vetes
e në tokë ranë, po kalben që të flisni ju,
shpirtra euripidikë,
pa vonuar sillni Konstantinin e Vogël,
të kërkoj punë. Pse po vdes përndryshe unë
nën strehën e ftohtë të shiut të madh,
si dy këpucë, shterur, tharë, mbetur nëpër rrugë.
Apo trillojnë qimiteres së shndërruar në polici
se fleta e pashkruar nuk qenka uniformë e natës!
Libri i gjakut të hënës, që mblodhi mizëri
shkrimtarët si m’qëlluan dhe gjakun e plagës
thithin me biule e markuç kritikët, ah sa miq të mirë!
Por s’ka duar kasapi të perëndisë që mund të ndal
të dashurit e bronzit, të pangritur bulevardeve,
të mos shkojnë te duar takimesh të një vajze,
nata, prandaj, e tërbuar, hunguron
distriktit të disonancave,
as ka polici speciale të ekstra profitit
kuzhinave të mortit të kombit,
as dislokimi nën masa të rrepta festash
i distrofisë së poezive të kënaq lehtë
kaq lirie fenerët e qeshur që po ndizen
për të kaluar nga ferri në ferr
trilli i diellit të trishtë…

Pse, statujë e rremë, po vjedh blerimin e fushave?
Pse po mbush edhe barkun e varreve të rremë?

Pse, trishtim i vetmisë me duart plot unaza,
po sjell fshehtas, copë-copë humnerën e paparë?
“Merreni! – Thua tani.- E vratë poetin, e hani tash!
Ia hani dhe arkëmortin e ata katër veta
që do guxojnë mbi ato katër supe
atë ta bartin!”

…Dhe kur po ktheja nga varri në Shqipëri,
kishin kaluar tashmë lumin hijet e bronzta,
vetëm policia e arteve po tokte gotat,
vetëm xhandarmëria e filozofisë
mezerave po thante pjatat
dhe s’dua të vdes!…
prandaj shtizat e flamujve të vrasësve
pse më ngulni nëpër brinj,
si pëlcet dhe më bukur se më parë
gjaku i fletëve të pashkruara
dhe kurrë gjëkundi të dalë damarëve të shqyer
më shumë gjak s’kam parë.

 

KËTU TË PRES

 

Nuk do të kalojë treni, vapori s’do vjen.
Nuk do të jetë pranverë dhe shi s’do ketë,
nuk do jetë vjeshtë e prapë lagështia do mungoj,
atëherë, vetëm atëherë do jesh rol në skenë
dhe personazhi i dramës së teatrit
do jetë jetë e gjallë, luajtur nga kukullat plot gjak,
absurdi do jetë shkallë e fundit e fillimit të mbarë.

Dallandyshet do thërrasin emrin tim,
lulet do kthehen në flokë të mi
dhe vetëm unë e di çka do mendoj
duke më plasur xhani…
treni do të kalojë kot, vapori do vjen po kot.