Nga Albert Vataj
Ndahet nga jeta shkrimtari Gabriel Garcia Marquez. Pas një kaplimi prej më shumë se dy vitesh nga Alzheimer, shkrimtari i madh kolumbian, Gabriel Garcia Marquez ka ndërruar jetë në moshën 87-vjeçare në shtëpinë e tij në Mexico City. Burime të afërta familjare kanë konfirmuar lajmin e trishtë.
***
Loja e tij me vetminë duket se nuk do të jetë më një ngasje për të hyjnizuar privatësinë, për të medituar, për të ndarë botën nga vetja, për të ndërsyer të tjera ngasje në botën e letrave. Gabriel Garsia Markez ka kyçur gjithçka të tijën nga përreth, nga miqt dhe të afërmit, nga ngulme dhe dufe të fjetuna që e kanë yshtur herë mbas here për të riardhur në kolanën e tij të veprave më një tjetër titull. Në fjalimin e shkurtër që mbajti kur i dorëzuan çmimin prestigjioz “Rómulo Gallego”, për veprën e tij “Njëqind vjet vetmi”, Gabriel García Márquez tha se “gjithnjë kishte besuar se shkrimtarët nuk janë në këtë botë për të marrë çmime…”, dhe se “çdo çmim është një rrezik për ta”. Por në të vërtetë kur ai botoi historinë magjike të Macondo, çdo gjë u kthye për të në një dënim, dhe ai gjithnjë e më shumë filloi të fliste për vetmi të tmerrshme; dhe kjo ishte vetmia e suksesit të cilën ai e përshkruan :”e keqja më e madhe që mund t’i ndodhë një njeriu që nuk ka ndjeshmëri për suksesin në letërsi, dhe për më shumë kur ai jeton në një kontinent të pamësuar me suksesin , është të botojë një roman që shitet si salçiçet . Ky është rasti im. Unë nuk kam dashur kurrë të shndërrohem në një spektakël , urrej televizionin, kongreset e letërsisë, konferencat dhe jetën intelektuale”.
“Jam një nga qëniet më të vetmuar që kam njohur, dhe një nga më të trishtuarit , megjithëse duket e pabesueshme kur edhe në kulmin e gëzimit i kam sytë të trishtuara”,
Në rininë e tij, Garcia Markez ishte i mrekulluar veçanërisht nga historitë për vdekjen. Në kujtimet e tij ai shkruan se si ka parë trupin e parë: një burrë i goditur për vdekje, teksa përpiqej të hynte me forcë në një shtëpi, një “pamje që do të më mbetej në kokë për vite me radhë”.
Por, Markez është një shkrimtar i munduar nga vdekja, disa thonë se ka shumë frikë prej saj. Një gjë e tillë është evidente në librat e Gabos; pothuajse të gjithë fillojnë me vdekje, apo një temë të ngjashme me të. Shmangja që Garcia Markez i bën funeraleve është legjendare, dhe vdekja e njerëzve të afërt të tij – dy vëllezër dhe e ëma vdiqën gjatë kohës që shkruante kujtimet – e prekin thellë. “Njëherë, Markez tha: Nuk është se kam frikë nga vdekja, por jam i zemëruar me të”, thotë i vëllai, Jaime.
Gustavo Tatis, gazetar në qytetin bregdetar të Kartagjenës, thotë se njëherë, shkrimtari ka shpjeguar frikën e tij nga vdekja në një intervistë. “Problemi me vdekjen është se ajo zgjat përgjithnjë”, kish thënë. Ai nuk është më. Lotë dhe lule do të kremtojnë lamtumirën e këti gjeniu.

LETER e lamutimures

NGA GABRIEL GARSIA MARKES

E shkruar ne ditet e fundit te jetes.
“Miqtë e mi lamtumirë! Sikur Zoti të harronte për një moment që unë jam një dordolec i ndrequr me rrecka; dhe të më dhuronte një copë jetë, mbase nuk do të thoja të gjitha ato qe po mendoja, por, sigurisht, do të mendoja të gjitha ato që po them. Do ti jepja rëndësi gjerave, por jo vetëm nga vlera e tyre, por për domethënien që kanë.
Do të flija pak, e do të ëndërroja me shumë, sepse çdo minutë që mbyllim sytë, humbasim 60 sekonda dritë. Do të vazhdoja kur të tjerët të ndalonin, do të zgjohesha kur të tjerët të flinin… dhe do të shijoja një akullore me çokollatë!!!
Nëse Zoti do të më jepte një copë jetë, do të vishesha thjeshtë, do të shtrihesha përballë diellit duke e lënë të pambuluar, jo vetem trupin tim, por edhe shpirtin. Zoti im, nëse do të mundja do të shkruaja urrejtjen time mbi akull, dhe do të prisja sa të dilte dielli.
Do të pikturoja një ëndërr të Van Gogut mbi yje, do të recitoja një poezi të Bernardit, dhe një kengë e Shtradus do të ishte serenata që do t’i dhuroja hënës. Do të ujisja me lotet e mi trëndafilat, që të ndjeja dhimbjen nga gjëmbat e tyre, dhe puthjen ngjyrëkuqe nga fletet e tyre.
Ah, Zoti im, sikur të kisha një copë jetë, nuk do të lija të kalonte as edhe një ditë pa u thënë njerëzve që i dashuroj. Do të bëja çdo burrë e çdo grua të besonte së i dashuroj, dhe do të dashurohesha me dashurinë.
Njerëzve do t”u tregoja se sa gabim bëjnë kur mendojnë se ndalojnë se dashuruari kur plaken, pa e kuptuar se plakemi kur pushojmë se dashuruari.
Femijës do t’i jepja pendë, por do e lija të mesonte vetë se si të fluturonte. Pleqve do t’u tregoja se vdekjen nuk e sjell pleqëria por “harresa”. Mesova kaq gjëra nga ju njerëzit…
Mesova se të gjithë duan të jetojnë në “majën e malit” pa e kuptuar se lumturia qëndron në mënyrën sesi e zbret “faqen e pjerrët”.
Mësova gjithashtu, se kur femija i porsalindur shtrëngohet mbi pëllëmbën e tij të vogël për hërë të parë gishti që i zgjatet nga babai i tij, e robëron atë përjetë.
Mesova se njeriu ka të drejtë ta shohë tjetrin nga lart, vetëm kur duhet të ndihmoje atë të ngrihet.
Janë kaq shumë gjëra që mesova prej jush, por në të vërtetë nuk do të më hyjne në punë, sepse kur të më mbajnë të mbyllur brenda në këtë valixhe, fatkeqësisht do të kem vdekur.
Të thuash atë që ndjen dhe të bësh gjithnjë atë që mendon, sepse askush nuk do të të mbaj mend për mendimet e tua të fshehta. Nëse do të dija që sot do të ishte hera e fundit që do të të shihja duke fjetur, do të të përqafoja fort…fort.., dhe do t’i lutesha Zotit të bëhesha roje e shpirtit tend. Nëse do të dija se sot do të ishte hera e fundit që do të të shihja të dilje nga dera, do të të perqafoja dhe do të të jepja një puthje, dhe do të të thërrisja përsëri të të jepja të tjera…”