NEW YORK CITY : Mbaroi dhe edicioni i Seminarit Folklorik në Taxas – TIFD-së 2013, i cili sivjet prezantoi magjinë dhe larminë e këngës dhe valles popullore shqiptare, nga Ansambli i parë dhe i vetmi shqiptaro amerikan; të udhëhequr nga Raif Hyseni dhe Merita Halili . Janë 80 insterumentistë, këngëtar dhe vallëtar, interpretues të, të gjitha moshave nga disa shtete të SHBA, që këndojnë e vallëzojnë si shqiptarë, veshur kuq e zi.

 R. Hyseni : Ishte her-a e parë që ne ishim të ftuar në këtë  seminar. Ky seminar (workshop) është themeluar në vitin 1950, që nga ky vit është krijuar  takimi apo seminari tradicional – që mbahet për çdo vit në javën e Falenderimeve (Thanksgiving) të çdo muaji Nëndor të çdo viti. Ne na shoqeronin edhe dy vallëtarët Amerikan,  Steven dhe Susan Kotansky, që mbajtën leksione për vallet Hungareze dhe ato Shqipëtare.

R. Hyseni : Në Texas na pritnin rreth 80 student, këngëtar, muzikantë, valltarë, studiues dhe adhurues të muzikës Shqipëtare. Si zakonisht unë ju mësoj  pjesën instrumentale të këngëve dhe valleve dhe e dirigjoj Ansamblin, ndërsa  Merita ju mëson këngët, d.m.th shqiptimin e teksteve, këndimin e tyre, dialektin së bashku me kuptimin e këngëve të përkthyera nga gjuha Shqipe në Anglisht, ndërsa Steve Kotansky, ju mëson vallet, nga vijnë si kërcehen, si dhe historikun e tyre.

R. Hyseni :   Po! është e vërtet, jemi në vazhdën e realizimit të një plani gati 20 vjeçar që kemi bërë unë dhe Merita, dhe juve e dini që çdo rrugë e re, është e vështirë dhe gjithmonë në ndërtim, edhe ne jemi në ndërtim e sipër.

R. Hyseni : Më vjen shumë mirë që juve ju ka ra në sy kjo dukuri, dhe se juve jeni i pari gazetar që i keni dhënë vëmendje. Ngase koha gjatë seminarit është e shkurtër d.m.th një javë, në punojmë shumë që të nxjerrim në pah vlerat e muzikës tonë, shumë të pasur, dhe e shrytëzojmë këtë rast në maksimum që patjetër të përfshihen të gjitha vendet ku Shqipëtarët jetojne sot në Ballkan, Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi, Çamëri, dhe ky relief edhe gjeografik , po ashtu edhe relief  gjeo-muzikor  e bën shumë më tërheqës edhe vet studjuesin Amerikan.

 Bota Sot : Sa e vështirë është të krijoshë  një Ansambël shqiptaro-amerikan në Amerikë, me muzikan amerikan ?

R. Hyseni : Juve e dini më mirë se unë që asgjë nuk është lehtë, as juve nuk e kishit të lehtë t’i bëni këto pyetje, po e marr si shembull. Në fillim Merita, ka pas vetëm dy student, unë asnjë, pastaj vetëm me punë, sinqeritet, sakrificë, korrektësi, dhe impenjim arritëm që t’a bëjmë Ansamblin më të madh në krejt Amerikën që luan muzike Shqipëtare me 130 anëtarë.

 Bota Sot : Z. Raif, ju jeni krijues dhe udhëheqës artistik i këtij grupi. A mund të na flisni diçka mbi fillimet e këtij grupi ? dhe si ju lindi kjo ide ?

R. Hyseni : Në fillim Merita jepte këngët, ndërsa unë vetëm fis-harmonikën. Me punën që bëm numri i adhuruesve tanë filloj të rritet kështu që unë propozova, që të jap dy klasë, atë të fis-harmonikës, si dhe klasën e Ansamblit. Deri me tani në Ansamblin tonë kanë mësuar rreth 3000 apo më shumë student nga Amerika, Japonia, Australia dhe Europa.

R. Hyseni : Janë shumë. E njofin muzikën tonë, vallet, traditat, kulturën, historinë, mentalitetin, muzikën e politikën.

R. Hyseni :  Po, ju pelqën shumë. Në fakt  pëlqejnë edhe muzikën e kombeve tjera në Ballkan. Me së shumti ju pëlqen origjinaliteti pa marrë parasysh si ndërtim muzikor, krahinor apo regjional. E pëlqejnë vlerën, e çmojnë vlerën, e respektojnë vlerën, e promovojnë vlerën, dhe padyshim që e ruajnë atë.

 Bota Sot : Ç’farë mesazhi përcillni me Ansamblin shqiptaro-amerikan  në këto festivale?

R. Hyseni : Mesazhi  është shumë deminsional. Për shembull, pasuria, vlerat, historia, tradita e një kombi të lashtë siç jemi ne. Për ata që mendojnë që muzika popullore, folklorike nuk ka vlerë le të marrin mësim nga ky Ansambël. Në Ansamblin tonë të  Kalifornisë,  ka luajtur  me ne në kontrabas edhe ish basisti i Madonës, pastaj muzikant të njohur të jazzit, muzikës klasike e të lloj lloj zhanrëve. Mesazhi është më domëthënës dhe ja rrit vlerat këtij Ansambli – kur vitin e kaluar kishim rreth 12 fëmijë Amerikan të moshave 5-13 vjeç që këndonin Shqip. Do të vijë koha që një ditë Shqipëtarët  nga Europa do të vijnë të mësojnë muzikën e tyre kombëtare në Amerikë.

R. Hyseni : Po, natyrisht që Shqiponja do të fluturoj sa të dojë, ku të doj, sa herë të doj deri sa të ketë Shqipëtar në këtë planet. Unë që i ri kam pas dëshirë t’i tregoj botës që ne kemi vlera, por nuk kemi pas mundësi t’i shpalosim, promovojmë, dhe t’i ndajmë me poupjt e civilizuar për shkaqe politike. Shansi i parë që mu dha unë së bashku me Meritën, shokët, dhe miqt e mi Amerikan  e bëra këtë ëndërr  realitet. Në bluzën  me Shqiponjën dykrenare, unë e kam shkruar një thënie “ Where music starts and never really ends”, “ Ku muzika fillon, dhe në të vërtet kurrë nuk mbaron” Albanian-American Ensemble.

 Bota Sot : Gjatë këtyre aktiviteteve tuaj në SHBA a mund të na flisni diçka mbi aktivitetet e tjera kryesore ku keni marrë pjesë me grupin tuaj artistik dhe a keni marrë ndonjë çmim?

 R. Hyseni : Ky Ansambël tani për tani ka karakter edukativ, promovues, mirëpo anëtarët e këtij Ansambli marrin pjesë në festivale të ndryshme, si dhe përfaqësojnë muzikën Shqipëtare në Universitete, Kolegje, dhe festivale të ndryshme të Amerikës.

R. Hyseni : Në 20 vitet e ardhshme në çdo shtet të  Amerikës të ketë nga një Ansambël Shqipëtar të përbër nga muzikanët Amerikanë.