BEQIR SINA, New York

 

2 prilli 1991, mbetën të vrarë katër dëshmorët e demokracisë : Arben Broci, Besnik Ceka, Bujar Bishanaku dhe Nazmi Kryeziu,

 

NEW YORK : Demostrata e 2 Prillit 1991 përkujtohet në qytetin e demokracisë, Shkodrën si demonstrata antikomuniste e 2 prillit të vitit 1991, ku mbetën të vrarë katër dëshmorët e demokracisë : Arben Broci, Besnik Ceka, Bujar Bishanaku dhe Nazmi Kryeziu, ata mbetën mbetën të vrarë ndërsa u plagosën rreth 30 të tjerë. Ende nuk ka një proces të drejtësisë shqiptare – që të vëri para pergjegjësisë urdhëruesit e kësaj masakre dhe atyre që shtinë me armë zjarri nga ish Komiteti i Partisë së Punës në Shkodër me 2 Prill 1991.

 

Ngjarja e 2 prillit 1991 në Shkodër nisi si një protestë e qytetarëve kundër komunizmit. Kjo ndodhi vetëm dy ditë pas zgjedhjeve të 31 marsit, kur në popullsinë shqiptare kishte nisur besimi se komunizmi kishte rënë dhe po sigurohej nga Partia Demokratike, se i kishte ardhur fundi. Në valën e kësaj demonstrate anti -komuniste, u vranë pabesisht katër njerëz. Masakra e 2 prillit edhe sot e kësaj dite mbulohet me një mister të madh, disa të akuzuar për këtë ngjarje janë nërye të kupolës së Partisë Socialiste, dhe ndodhitë e asaj dite të kujtojnë se ky mister ka rrënjë të thella në historinë politike të demokracisë sonë pas viteve 90.

 

Ende nuk ka një “zbardhje të plotë të ngjarjes së 2 Prillit të vitit 1991”!?
Në kete dite, mendimi i shqiptarëve demokratë të gjithë atyre që luftuan dhe ëndërruan këtë ditë, natyrishtë që shkon në nderim e respekt të kujtimit të katër dëshmorëve të demokracisë që u vranë pabesisht gjatë asaj proteste. Ata janë tashmë pjesë e pashlyeshme e qëndresës antikomuniste, e shpirtit demokrat shkodran që nuk pranoi kompromis për demokracinë dhe lirinë e shumëpritur, por edhe e shpirtit shqiptar në përgjithësi që për lirinë ka luftuar e sakrifikuar në shekuj kan deklaruar disa politikan shqiptar për këtë ngjarje duke shtuar se :” 23 vjet nga ajo demonstratë që pati si protagonistë kryesorë studentë e gjimnazistë të Shkodrës,- vazhdon – rruga për ndërtimin e demokracisë në Shqipëri vazhdon të jetë me sfida të rëndësishme, të cilat kërkojnë impenjimin e gjithsecilit me thirrjen për të bashkuar përpjekjet e të gjithëve për “ta konsoliduar demokracinë tonë të re, si një garanci se po ecet në drejtimin e duhur, atë drejt familjes së madhe euroatlantike”.

 

Pas ardhjes së PD-së në pushtet, katër të vrarët : Arben Broci, Besnik Ceka, Bujar Bishanaku dhe Nazmi Kryeziu, morën titullin “Dëshmorët e Demokracisë”

 

Ish – Kryeministri Berisha ne Shkodër në 20 vjetorin e kësaj ngjarje për të nderuar kujtimin e 4 Dëshmorëve të Demokracisë, Arben Broci, Bujar Bishanaku, Nazmi Kryeziu dhe Besnik Ceka që u vranë barbarisht në këtë demonstratë ka deklaruar  “Martirët e Shkodrës ranë për vlerat dhe aspiratat më fisnike të qytetarëve shqiptarë, por ëndrra e tyre është bërë sot realitet”, ka thënë Berisha.

Duke nderuar veprën dhe sakrificën e tyre sublime, Berisha ka deklaruar se “ata u ndanë nga jeta 20 vjet më parë në një betejë barbare të regjimit stalinist të bllokmenëve, të cilët zgjodhën gjakun e Shkodrës për të festuar zgjedhjet e dhunuara nga klika Alia-Ruçi”.

“Ky regjim – ka vazhduar në atë përkujtimore me tej Berisha- zgjodhi Shkodrën, Rozafën e lirisë për ta goditur me tanke në mënyrën më barbare. Por Shkodra ishte e pamposhtur. Ajo flijoi bijtë e saj, të cilët u bënë dritë në rrugën e Shkodrës dhe të mbarë Shqipërisë drejt fitores përfundimtare të demokracisë në 22 mars 1991”

Simbas tij  “Shkodra dhe Shqipëria në Europë ishte ëndrra e martirëve të Shkodrës, që u flijuan për të fituar pavdekësinë” dhe premtoi se “vitet që vijnë, do të jenë vitet e ndryshimeve më të mëdha pozitive të këtij qyteti”

 

Demostrata e 2 Prillit 1991

 

Demonstrata ndodhi dy ditë pas mbylljes së kutive të votimit, në zgjedhjet e para pluraliste, ku PD-ja humbi përballë Partisë së Punës. Në sheshin para ish-komitetit të partisë në Shkodër, aktualisht sheshi “2 prilli”, u mblodhën atë të martë nxënësit e dy shkollave të mesme “Jordan Misja” dhe “29 nëntori”, (sot nëntori”). Ata iu rikthyen këtij sheshi, pasi kishin qëndruar së bashku me qytetarët e Shkodrës, edhe me datën 1 prill në darkë, të gjithë të ulur në shesh, por pa asnjë incident. Të martën në mëngjes, situata u  be krejt ndryshe, nxënësit u paralajmëruan vetëm njëherë nga policia, më pas   u lëshua mbi vajzat dhe djemtë e dy shkollave të mesme me shkopa gome, duke lënduar deri në gjendje të rëndë tre vajza. Mësuesit e këtyre dy shkollave pas sulmit të parë të policisë, mblodhën nëpër shesh dhe nëpër lulishte, këpucët dhe gjërat e mbetura nga një vrapim i dëshpëruar që bëjnë nxënësit për t’iu larguar dhunës. Ky ishte fillimi, për të përfunduar në orët e vona të pasdites në një Shkodër të djegur, ku ata që e urrenin pushtetin, duke mos pasur se çfarë t’i bëjnë më atij pushteti, dogjën librat e Enver Hoxhës.

 

Njëri prej udhëheqësve të këtyre demostratave, pjesëmarrës i tyre në Shkodër Alfonz Grishaj ka shkruar:

 

Më 1 prill 1991, demokratët e Shkodrës vërshuan para selisë së PD-së, me lot në sy pyesnin për rezultatet. Dikush ishte dhe i acaruar. “Prapë këta kriminelë!”. U munduam t’i qetësonim. Folën para selisë Kolec Ndoja, Viktor Martini, Azem Hajdari. Azemi ishte shumë i qartë në fjalën e tij… Më kërkuan disa herë që të flisja. Isha shumë i lodhur, kisha netë pa gjumë. Ngarkesa dhe barra më e madhe binte mbi mua, jo vetëm për njohjen e madhe me të rinjtë e Shkodrës, por dhe si një demokrat që nuk njihja kompromise me ish-kastën e kuqe.

Është e vërtetë që Dilaveri dhe Gjeka erdhën e kërkuan “bashkëpunim”, për të qetësuar situatën. Por, cila ishte arsyeja e vërtetë? Vetë prania e tyre ngjallte neveri tek demonstruesit. Ata nuk shihnin tek Dilaveri dhe Gjeka figurat e rendit kushtetues, por kukullat e metalta të një rendi antikushtetues dhe ilegjitim, të cilët me serumet e trurëve të tyre të lara i shërbenin një kaste gjakpirëse e delirante që, për 47 vjet kishte burgosur, torturuar e vrarë.

Pse duheshin shqetësuar aq shumë këta policë, kur demonstruesit po demonstronin si qytetarë të një bote të lirë? Ata po protestonin për manipulimin e votës së vjedhur dhe ata nuk protestonin për veten e tyre, por për Shqipërinë se, Shkodra nuk ishte Republikë më vete, ashtu siç kërkonin bashibozukët e Sigurimit, që hidhnin parulla serbe: “Shkodra Republikë!”, etj… Pse nuk u shqetësuan këta zotërinj, kur makinat e tyre të policisë dhe të ushtrisë shkonin për të votuar, sa në një zonë në tjetrën për të manipuluar?

 

Motrat Zenelaj dy vjetë më parë nga Hollivudi në Shkodër për ngjarjet e 2 prillit

 

Motrat Zenelaj, me sytë tanë pamë çfarë ndodhi : “Ngjarjet e këtij filmi bëjnë fjalë për demonstratën e 2 prillit në Shkodër dhe rrëzimin e diktaturës komuniste në Shqipëri”, ka thënë regjisorja Vilma Zenelaj. Sipas saj “ende nuk janë trajtuar këto tema të rëndësishme kombëtare nga regjisorët shqiptarë”.
Simbas shtypit shqiptarë dy vjetë më parë u tha se :”Dy motrat shqiptare Greta dhe Vilma Zenelaj, të cilat janë bërë të njohura si të parat regjisore shqiptare që themeluan një shtëpi filmike në Hollivud (Colored Films), shkuan  në Shkodër në vitin 2012. Ato shkuan atje jo vetëm që do të xhironin një film të ri me temë shqiptare, por do të ishin edhe vet protagoniste në aktrim”. Gazeta shqiptare shkruante se me aktivitetin e tyre në SHBA dy regjisoret shqiptare kanë bërë të mundur edhe prezantimin e një imazhi të vërtetë për Shqipërinë. Kështu që Vilma dhe Greta Zenelaj simbas gazetës Shqiptare, pohojnë se ky është një nga qëllimet kryesore që i ka çuar ato në shesh-xhirimet e qytetit të Shkodrës. Xhirimet për filmin e ri sipas dy motrave Zenelaj kanë në qendër një histori shqiptare. Historia zhvillohet mes Shqipërisë dhe Amerikës, ku udhëtojnë edhe personazhet e këtij filmi. Motrat rrëfejnë se njëri prej këtyre personazheve quhet Helena dhe sipas tyre “tek ajo përmblidhet drama e emigracionit të detyruar si e shumicës së shqiptarëve në vitet ‘90″. Por ka edhe personazhe të tjerë që u japin kuadrove të filmit rëndësinë historike të ngjarjes. Pra filmi në Shkodër me produksionin e shtëpisë filmime “Colored Film” të Hollivudit ka si pikënisje ngjarjet tragjike të 2 prillit 1991 në Shkodër, që shoqëruan ardhjen e demokracisë dhe rënien e komunizmit në Shqipëri ka shkruar gazeta Shqiptare.

 

Revolucioni Popullor Antikomunist, 14 Janar 1990-22 Mars 1992

 

Simbas portalit Wikipedia një nga më të kërkuarit në interrnet thuhet se :”Kjo “Lëvizje” klasifikohet tek “Revolucionet” pasi ishte ndërrimi me dhunë i një sistemi dhe rendi shoqëror që i kishte kaluar koha (sistemi komunist) dhe vendosja e një sistemi të ri dhe rendi të ri shoqëror, ekonomik e politik që bazohej tek ideali dhe kauza e “Lirisë, Demokracisë, Pluripartizmit dhe Ekonomisë së Tregut”.

 

Azem Hajdari, drejtuesi i Lëvizjes Studentore

 

Pas afro 46 vitesh nën një tirani të paparë në histori, shqiptarët të nxitur nga ngjarjet në Evropën Lindore por edhe nga gjendja e vështirë në të cilën ndodhej vendi nga politikat e gabuara të qeverisë filluan të kundërshtonin regjimin komunist të Ramiz Alisë.

 

Situata politike para Lëvizjes

 

Gjendja politike ishte e vështirë për Partinë e Punës. Regjimet komuniste në të gjitha vendet e Europës Lindore kishin rënë. I fundit kishte qenë regjimi rumun që kishte mbaruar në mënyrë të përgjakshme. Komunistët shqiptarë nuk po reflektonin. Shqipëria ishte i fundit vend me një regjim komunist në Europë.

 

Protestat antikomuniste Zona e Lëvizjes

 

Shkodra, Kavaja, Tirana, Durrësi, Elbasani, Korça, Pogradeci dhe Fieri.

 

Sali Berisha, drejtuesi i Partisë Demokratike Janar-Nëntor 1990

 

14 Janar 1990 : Zhvillohet në Shkodër demostrata e parë antikomuniste në Shqipëri. Mijëra shkodranë dalin në qendër të qytetit dhe përpiqen të hedhin bustin e Stalinit. Policia dhe ushtria arrijnë të shpërndajnë turmën. Dhjetëra protestues arrestohen dhe dhunohen barbarisht në burgje.

26 Mars 1990 : Zhvillohet një demonstratë masive antikomuniste në Kavajë. Forca të shumta policore e shtypën me egërsi këtë demostratë. Masivisht fyhet diktatori Hoxha.

2 Korrik 1990 : Fillon hyrja masive në ambasada. Me mijëra të rinj hyjnë në ambasada në kërkim të azilit politik. Ambasadat me më shumë persona janë ajo gjermane dhe ajo italiane. Të vetmet ambasada ku nuk pati azilantë ishin ajo kineze dhe ajo kubane. TVSh transmeton pamje ku azilantët kërkojnë të dalin por nuk i “lejojnë” autoritetet e ambasadave. Fillojnë demonstratat antikomuniste në gjithë vendin.

Korrik-Nëntor 1990: Demostrata antikomuniste zhvillohen në gjithë vendin e veçanërisht në Tiranë, Durrës, Kavajë, Shkodër, Elbasan dhe Korçë. Kërkesa kryesore e demostruesve është hapja e Shqipërisë dhe rrëzimi i regjimit diktatorial komunist. Fillon emigrimi masiv drejt Italisë me anë të anijeve. Mbi 20.000 shqiptarë largohen me mjete ujore. Policia kufitare vret shumë të rinj shqiptarë që po arratiseshin drejt një jete më të mirë.

 

Emigrimi masiv i shqiptarëve 1990-1991
8 Dhjetor 1990 : Studentët e Universitetit të Tiranës formojnë Partinë Demokratike të Shqipërisë, e para parti opozitare pas afro 50 vitesh. Udhëheqësit kryesorë janë Sali Berisha, Azem Hajdari, Genc Pollo, Aleksandër Meksi dhe Gramoz Pashko. Partia e re bazohet mbi idealet e “Demokracisë, Lirisë, Pluralizmit dhe Tregut të Lirë”.

11 Dhjetor 1990 : Studentët takohen me Presidentin e vendit, Ramiz Alinë. Ata i bëjnë të ditur atij kërkesat e tyre. Alia nuk pranon t’i plotësojë ato.

12 Dhjetor 1990 : Zgjidhet kryetari i Partisë Demokratike. Me shumicë votash fiton Sali Berisha njëri nga doktorët më të njohur të vendit.

 

Dëshmorët e 2 Prillit 1991, Arben Broci, Besnik Bishanaku, Nazmi Kryeziu dhe Besnik Ceka
Janar-Mars 199

 

5 Janar 1991 : Fillon botimi i gazetës “Rilindja Demokratike”, organ i Partisë Demokratike.

20 Shkurt 1991 : Demonstruesit pasi përleshen me policinë, rrëzojnë bustin e diktatorit Hoxha i cili sundoi vendin për 40 vjet nën diktaturën komuniste më të ashpër në botë së bashku me atë të Kamboxhias.

21 Shkurt 1991 : Situata për regjimin bëhet shumë kritike. Jep dorëheqjen kryeministri i vendit, Adil Çarçani. Në krye të qeverisë vjen Fatos Nano.

31 Mars 1991 : Mbahen zgjedhjet e para pluraliste. Kodi Zgjedhor dukshëm favorizon PPSH. Me shumë manipulime fiton PPSH. Në qytetet e mëdha fiton Partia Demokratike. PPSH fiton në zonat fshatare ku PD ende nuk ka mundur të arrijë. Vetë Ramiz Alia humbet në zonën ku në vitin 1941 u formua Partia Komuniste Shqiptare. Por ai zgjidhet President i Republikës me votat pro të PPSH dhe ato kundër të PDSH.

 

Rrëzimi i bustit të Enver Hoxhës më 20 Shkurt 1991 ngjarjet Prill-Dhjetor 1991

 

2 Prill 1991 : Pas një demostrate paqësore vriten në Shkodër 4 aktivistë të PDSH dhe plagosen mbi 80 demonstrues. Kjo nxiti një valë të re protestash. Demostruesit e egërsuar djegin Komitetin e Partisë së Shkodrës.

Prill 1991 : Zhvillohen greva dhe demostrata të fuqishme. Qeveria komuniste merr goditjen më të rëndë pikërisht nga punëtorët të cilët hyjnë masivisht në greva.

4 Qershor 1991 : Jep dorëheqjen kryeministri Fatos Nano për shkak të protestave masive. Formohet qeveria e re e koalicionit e drejtuar nga Ylli Bufi.

10 Qershor 1991 : Në një Kongres historik PPSH (Partia e Punës e Shqipërisë) ndryshon emrin në PSSH (Partia Socialiste e Shqipërisë). Ndryshon edhe udhëheqja e Partisë.

Qershor-Nëntor 1991 : Zhvillohen demostrata antikomuniste. Thirrjet e demostruesve janë “Ta bëjmë Shqipërinë si gjithë Europa!”, “Liri-Demokraci!”, “Enver-Hitler!”, “Poshtë komunizmi”! etj. Në çdo qytet rrëzohen bustet e Enver Hoxhës, Leninit dhe Stalinit, simbole të diktaturës së egër komuniste. Kërkohet ndryshimi i emrave të institucioneve të ndryshme që kanë emrin e Enver Hoxhës, Leninit, Stalinit ose datën e krijmit të PKSH. Ushtria demostron forcën duke lëvizur tanket nëpër qytetet e vendit. Vazhdon emigrimi masiv. Mijëra të rinj kërkojnë një jetë më të mirë drejt vendeve perëndimore.

6 Dhjetor 1991 : Jep dorëheqjen qeveria e koalicionit për shkak të largimit nga qeveria e ministrave të PD.

 

Janar-Mars 1992

 

Janar 1992 : Formohet qeveria teknike e Vilson Ahmetit që do të përgatisë vendin për zgjedhjet e parakohshme.

22 Mars 1992 : Mbahen zgjedhjet e parakohshme. Me një rezultat të thellë fiton PDSH. Rotacioni i rezultatit është 90 %. Në krye vjen një qeveri e djathtë, e para qeveri e djathtë që nga koha e Zogut. Parlamenti i ri zgjedh President të Republikës z. Sali Berisha, i treti President i vendit (më përpara kanë qenë Ahmet Zogu dhe Ramiz Alia) dhe i pari i zgjedhur në mënyrë demokratike. Protestat antikomuniste marrin fund. Revolucioni Antikomunist triumfon.